Waarom smaak en geur zo sterk samenwerken
Als je eet of drinkt, denk je misschien dat je vooral met je tong proeft. In werkelijkheid doet je neus net zo hard mee. Smaak en geur werken samen om jou te vertellen of iets lekker, vers of juist bedorven is. Valt een van de twee weg, dan merk je dat meteen.
Veel mensen schrikken als ze ineens nog wel kunnen proeven, maar bijna niets meer ruiken. Toch is dat vaak beter nieuws dan het lijkt. Je smaak en je geur zijn namelijk twee verschillende zintuigen, met ieder hun eigen taak.
Hoe je tong en neus het verschil maken
De basis van smaak op je tong
Met je tong proef je een paar eenvoudige smaken: zoet, zout, zuur, bitter en umami. Dat zijn de zogenaamde basissmaken. Neem een slok water met veel suiker, dan proef je vooral zoet. Maar proef je aardbeienjam, dan gebeurt er veel meer. Het zoete komt van je tong, de typische aardbeiensmaak vooral van je neus.
Wat je neus toevoegt aan smaak
Je neus vangt geurmoleculen op die uit je eten of drinken opstijgen. Dat gebeurt op twee manieren. De eerste is via de lucht die je inademt. De tweede is via de achterkant van je keel: terwijl je kauwt, komen er geuren vrij die langs je neusholte omhoog gaan. Dat heet retronasaal ruiken.
Daarom smaakt eten zo vlak als je neus dicht zit bij een verkoudheid. Je tong werkt nog prima, maar je mist de geurlaag bovenop de basissmaken.
Mogelijke oorzaken als je wel proeft maar niet ruikt
Verkoudheid of verstopte neus
De meest voorkomende oorzaak is een simpele verkoudheid. Je neusslijmvlies is gezwollen, er zit slijm in de weg en geurmoleculen bereiken de reukreceptoren niet meer goed. Je tong merkt daar weinig van, dus de basissmaken blijven.
Allergieën en geïrriteerde slijmvliezen
Ook bij hooikoorts of huisstofmijtallergie kan je reuk verminderen. Je neus reageert op pollen of stofdeeltjes, raakt geïrriteerd en zwelt op. Je kunt dan nog wel zoet of zout proeven, maar mist bijvoorbeeld de geur van koffie of bloemen.
Na een virusinfectie
Na sommige virusinfecties kan je reuk tijdelijk of langer uitvallen. De reukzenuw raakt dan van slag. Je proeft dan vaak nog wel zoet, zout of bitter, maar alles lijkt op elkaar. Dat kan heel verwarrend zijn, omdat eten ineens minder aantrekkelijk wordt.
Wanneer is het verstandig om naar de huisarts te gaan
Niet kunnen ruiken is meestal onschuldig en tijdelijk. Toch zijn er momenten waarop het goed is om een arts te raadplegen. Blijft je reuk langer dan enkele weken weg, zonder duidelijke verkoudheid, dan is het verstandig om dit te laten controleren. Zeker als je ook andere klachten hebt, zoals neusbloedingen, pijn of druk rond je neus of ogen.
Ook als je reuk geleidelijk slechter wordt zonder duidelijke reden, kan een huisarts met je meekijken. Soms is er een simpele oorzaak, zoals poliepen in de neus. In andere gevallen is verder onderzoek nodig.
Handige tips om toch van eten te genieten
Speel met textuur en temperatuur
Als je minder ruikt, kun je toch genieten van je eten door extra te letten op structuur. Knapperige groente, romige sauzen of juist iets ijskouds of warms vallen beter op. Je tong voelt die verschillen heel duidelijk.
Kies voor uitgesproken basissmaken
Gebruik iets meer zure, zoute of pittige smaken, zolang dat past bij je gezondheid. Een kneepje citroen, wat extra kruiden of een beetje scherpte kan ervoor zorgen dat je maaltijd minder vlak aanvoelt, ook als je neus niet goed meedoet.
