Betekenis van het spreekwoord
Het Nederlandse spreekwoord "als het kalf verdronken is, dempt men de put" is er één die we nog vaak horen. Maar wat betekent het nu precies? Dit spreekwoord verwijst naar de neiging van mensen om pas actie te ondernemen zodra het te laat is. In de letterlijke zin gaat het over het dichten van een put nadat het kalf al is verdronken. Met andere woorden: pas als het kwaad is geschied, proberen we maatregelen te treffen om herhaling te voorkomen.
Waar komt het spreekwoord vandaan?
De oorsprong van dit spreekwoord ligt in het dagelijks boerenleven van vroeger. Een kalf was een waardevol bezit. Als zo’n dier in een open waterput viel en verdronk, was dat niet alleen tragisch, maar ook een kostenpost voor het huishouden. Pas na zo’n gebeurtenis kwam men erachter dat het veiliger was geweest om de put van tevoren af te dekken. Het spreekwoord groeide uit tot een universele wijsheid voor talloze situaties waarin mensen pas in actie komen als het te laat is.
Voorbeelden uit het dagelijks leven
Als alleenstaande moeder maak ik in het dagelijkse leven genoeg mee waarin dit oude gezegde helemaal opgaat. Denk aan een lekkend dak dat je al maanden uitstelt te repareren, en pas zodra het binnen begint te druppen, laten we er iets aan doen. Of je wacht met het kopen van nieuwe schoenen voor je kind tot er letterlijk een gat in zit. Het is een menselijke fout: we schuiven dingen voor ons uit omdat er nog niets mis lijkt te zijn.
Waarom gebruiken we nog steeds oude spreekwoorden?
Ondanks dat dit spreekwoord al eeuwenoud is, blijft het relevant. Oud-Hollandse spreekwoorden hebben een eenvoudige maar krachtige manier om dagelijkse gebeurtenissen te beschrijven. Ze blijven hangen en vertellen vaak meer dan een hele tekst zou kunnen. Kinderen leren ze al op jonge leeftijd, en zelfs in populaire tv-programma’s en sociale media duiken ze nog altijd op.
Een les voor ons allemaal
Dit spreekwoord leert ons dat preventie belangrijker is dan reparatie. Als we proactiever zouden zijn in ons dagelijks leven – of het nu gaat om geld, gezondheid, opvoeding of relaties – dan zouden we veel problemen kunnen voorkomen. Daarom is het goed om af en toe stil te staan bij deze oude wijsheden en te kijken hoe ze ons kunnen helpen vooruit te denken. En laten we eerlijk zijn, een beetje boerenwijsheid kan geen kwaad, zeker niet als je een druk gezinsleven runt zoals ik.
