Waarom is de lucht soms roze of oranje tijdens zonsopkomst of zonsondergang?
Iedereen kent het prachtige schouwspel: de zon zakt langzaam achter de horizon, en de hemel kleurt in tinten van diep oranje, felrood en zachtroze. Het is een moment waarop veel mensen even stoppen met wat ze doen om van het uitzicht te genieten. Maar heb je je ooit afgevraagd waarom dit gebeurt? Het is geen toeval, maar een fascinerend natuurkundig fenomeen dat te maken heeft met hoe licht door onze atmosfeer reist. Dit verschijnsel is voor iedereen te begrijpen, ook als je geen wetenschapper bent.
Het geheim zit in de verstrooiing van licht
Om te begrijpen waarom de lucht kleurt, moeten we eerst kijken naar zonlicht. Zonlicht lijkt wit, maar het is eigenlijk een mix van alle kleuren van de regenboog, elk met een eigen golflengte. Blauw licht heeft een korte golflengte, terwijl rood en oranje licht langere golflengten hebben.
Wanneer zonlicht onze atmosfeer binnenkomt, botst het tegen de minuscule moleculen van gassen zoals stikstof en zuurstof. Dit proces noemen we Rayleigh-verstrooiing. Deze kleine deeltjes verstrooien licht met een korte golflengte (zoals blauw en violet) veel effectiever dan licht met een lange golflengte (zoals rood en oranje).
De rol van de afstand
Overdag staat de zon hoog aan de hemel. Het licht hoeft dan een relatief korte afstand door de atmosfeer af te leggen. Het blauwe licht wordt alle kanten op verstrooid, waardoor onze hemel er overdag blauw uitziet. Het rode en oranje licht reist grotendeels ongehinderd rechtdoor naar onze ogen.
Zonsopkomst en zonsondergang: De lange reis
Wanneer de zon laag staat, zoals bij zonsopkomst en zonsondergang, moet het zonlicht een veel langere weg door de atmosfeer afleggen. Tijdens deze lange reis wordt bijna al het blauwe en groene licht weggestrooid, ver van ons vandaan. Wat er overblijft om onze ogen te bereiken, zijn de kleuren met de langste golflengten: oranje, rood en soms zelfs paars.
De invloed van stof en vocht
Soms zijn de kleuren intenser dan anders. Dit komt vaak door de aanwezigheid van grotere deeltjes in de lucht, zoals stof, rookdeeltjes of vulkanische as. Deze grotere deeltjes verstrooien licht anders, waardoor de rode en oranje tinten nog meer geconcentreerd lijken. Een beetje vochtigheid kan ook bijdragen aan die diepe, rijke kleuren die we zo graag fotograferen.
Dus de volgende keer dat je getuige bent van een spectaculaire rode hemel, weet je dat je eigenlijk kijkt naar de overgebleven zonnestralen die de lange tocht door de atmosfeer hebben overleefd, nadat al het blauwe licht onderweg is weggewuifd. Het is een dagelijkse herinnering aan de prachtige natuurkunde die ons omringt.
