Wat is dauw precies?
Dauw is een prachtig natuurlijk fenomeen dat we vaak zien op gras, bladeren en andere oppervlakken in de vroege ochtenduren. Het zijn eigenlijk kleine waterdruppeltjes die zich vormen als waterdamp in de lucht condenseert. Denk eraan als een mini-regenbui die direct op de aarde valt, maar dan zonder dat de druppels eerst vanuit wolken vallen. Het proces is volledig afhankelijk van de temperatuur en de luchtvochtigheid.
Het proces van condensatie
Om dauw te begrijpen, moeten we eerst het concept van condensatie begrijpen. Lucht bevat altijd een bepaalde hoeveelheid waterdamp, ook wel luchtvochtigheid genoemd. Warme lucht kan meer waterdamp vasthouden dan koude lucht. Wanneer de temperatuur van een oppervlak, zoals een grasspriet, afkoelt tot onder het dauwpunt, kan de lucht direct boven dat oppervlak de waterdamp niet langer vasthouden. Het 'overschot' aan waterdamp verandert dan van gasvormige toestand (damp) naar vloeibare toestand (druppels). Dit is precies wat er gebeurt bij de vorming van dauw.
Waarom ontstaat dauw vooral 's nachts en 's ochtends?
De rol van temperatuur
De vorming van dauw is sterk gekoppeld aan temperatuurverschillen gedurende de dag en nacht. Overdag warmt de zon de aarde en de lucht op. 's Nachts, wanneer de zon verdwenen is, koelt de aarde snel af door uitstraling van warmte naar de ruimte. Oppervlakken zoals gras en bladeren verliezen hun warmte sneller dan de omringende lucht. Wanneer deze oppervlakken voldoende zijn afgekoeld tot het dauwpunt (de temperatuur waarbij de lucht verzadigd raakt met waterdamp), begint de waterdamp in de nabije lucht te condenseren tot zichtbare druppeltjes.
Heldere nachten en een droge lucht
Dauw ontstaat het meest prominent tijdens heldere, windstille nachten. Zonder bewolking kan de warmte van de aarde gemakkelijk de ruimte in stralen, waardoor de oppervlakken sneller afkoelen. Wind kan de vorming van dauw belemmeren doordat het de warmere lucht boven de grond vermengt met de koudere lucht dichtbij de oppervlakken, waardoor het langer duurt voordat het dauwpunt wordt bereikt. Een droge lucht in hogere lagen van de atmosfeer bevordert ook de afkoeling van de grond en daarmee de dauwvorming.
Waarom zie je dauw niet altijd?
Wind en bewolking
Niet elke ochtend wordt begroet met glinsterende dauwdruppels. Zoals eerder genoemd, speelt wind een belangrijke rol. Als er te veel wind staat, wordt de lucht constant gemengd en warmere lucht van bovenaf voorkomt dat de grond snel genoeg afkoelt om het dauwpunt te bereiken. Bewolking heeft ook een grote invloed. Een dicht wolkendek fungeert als een deken, die de uitstraling van warmte van de aarde tegenhoudt. Hierdoor koelt de grond minder snel af en wordt het dauwpunt vaak niet gehaald, waardoor er geen dauw ontstaat.
De invloed van de bodem
De eigenschappen van de ondergrond kunnen ook bepalen of je dauw ziet. Een zanderige bodem koelt bijvoorbeeld sneller af dan een vochtige kleibodem. Ook de aanwezigheid van planten en hun oppervlaktestructuur speelt mee. Ruwe oppervlakken bieden meer plekken waar condensatie kan plaatsvinden. Zelfs de vochtigheid van de bodem kan invloed hebben; een vochtige bodem kan helpen om het microklimaat boven de grond vochtig te houden, wat de kans op dauwvorming vergroot.
