Waarom we de geur van regen herkennen
Iedereen kent het: je loopt buiten en nog vóór de eerste druppels vallen, ruik je dat het gaat regenen. Veel mensen vinden die geur prettig en herkenbaar, maar weinig mensen weten waar hij precies vandaan komt. Toch is dit verschijnsel goed te verklaren met een paar simpele natuurkundige en biologische processen.
Wat is petrichor precies
De typische geur van regen op droge grond heeft een naam: petrichor. Deze term wordt gebruikt voor de combinatie van geurtjes die vrijkomt wanneer regen op een droge ondergrond valt, zoals stoeptegels, zand of aarde. Het is dus niet één enkele stof, maar een mix van verschillende moleculen.
De rol van oliën in de grond
In de bodem en op stenen zitten natuurlijke oliën en organische stoffen. Planten produceren bijvoorbeeld oliën die zich in de grond ophopen. Tijdens een lange droge periode blijven die oliën en stofdeeltjes gewoon liggen. Zodra het begint te regenen, raakt het water deze laag en komen de stoffen los.
De impact van de regendruppels zorgt ervoor dat er hele kleine luchtbelletjes worden gevormd in kleine poriën in de grond. Die belletjes nemen geurstoffen mee omhoog en barsten aan het oppervlak. Zo verspreiden de moleculen zich in de lucht en kunnen wij ze ruiken.
Geosmine: de aardse geur na een bui
Naast petrichor speelt ook geosmine een grote rol. Geosmine is een stof die wordt gemaakt door bepaalde bacteriën in de bodem, met name actinobacteriën. Deze micro-organismen leven al miljoenen jaren in de aarde en breken organisch materiaal af.
Waarom onze neus zo gevoelig is voor geosmine
Onze neus kan geosmine in extreem lage concentraties waarnemen. Er wordt gedacht dat dit evolutionair voordeel gaf, omdat de geur van natte aarde kon wijzen op vers water in de buurt. Zo hielp die scherpe reuk onze voorouders mogelijk bij het vinden van drinkplaatsen.
Geosmine geeft de geur van natte modder en vochtige aarde. Wanneer regen de bodem raakt, komt geosmine samen met andere stoffen vrij en ontstaat die typische “na-de-bui”-geur die veel mensen zo prettig vinden.
Waarom het soms anders ruikt in de stad
In een groene omgeving ruikt regen vaak fris en aards, terwijl het in de stad soms juist naar asfalt of zelfs naar uitlaatgassen kan ruiken. Dat komt doordat in steden meer fijnstof, uitlaatgassen en rubberdeeltjes in de lucht en op de grond aanwezig zijn.
Als de eerste druppels vallen, slaan ze dit vuil los en verspreiden het in de lucht, net zoals bij natuurlijke oliën en geosmine gebeurt. Hetzelfde proces dus, maar met andere stoffen. Daarom kan een regenbui in een drukke straat heel anders ruiken dan in een bos of op een weiland.
Waarom regen soms al te ruiken is vóórdat hij valt
Soms ruik je regen terwijl het nog droog is waar jij loopt. Dit komt doordat de wind lucht met vocht, ozon en andere moleculen vooruit blaast. Onweer kan ozon in de hogere luchtlagen vormen, wat een scherpe, schone geur geeft. In combinatie met de eerste vochtige luchtstromen ontstaat dan dat herkenbare voorgevoel: het gaat zo regenen.
