Wat je ruikt als het net heeft geregend
Bijna iedereen kent het: het heeft net geregend en ineens ruikt de wereld anders. Fris, schoon, een beetje aards. Veel mensen vinden die geur heerlijk, maar weinig mensen weten waar die precies vandaan komt en hoe die geur heet. Op een alledaagse website als anniebank.nl past dit onderwerp perfect, want het is iets wat we allemaal meemaken, maar zelden echt uitleggen.
Die typische regengeur heeft zelfs een naam: petrichor. Dat woord kom je niet snel in het dagelijks leven tegen, maar het verschijnsel herken je direct als je het ruikt.
Wat is petrichor precies
Petrichor is de naam voor de geur die ontstaat wanneer regen valt op droge grond. Het woord is bedacht in de jaren zestig door twee onderzoekers. Zij combineerden twee Griekse woorden: petra (rots) en ichor (het mythische bloed van de goden). De geur werd dus bijna gezien als iets magisch dat uit de aarde zelf komt.
Toch is petrichor helemaal niet magisch, maar chemie en biologie in actie. Het ontstaat door stoffen in de bodem, plantenresten en kleine organismen die reageren zodra de eerste regendruppels vallen.
Hoe de geur van regen ontstaat
De rol van olieachtige stoffen in de grond
In droge periodes produceren planten en bodemorganismen bepaalde olieachtige stoffen. Deze hopen zich op in de bovenste laag van de grond en in kleine scheurtjes in stenen en asfalt. Zolang het droog blijft, blijven die stoffen grotendeels vastzitten in de bodem.
Wanneer de eerste regendruppels vallen, lossen die olieachtige stoffen gedeeltelijk op in het water. De druppels slaan stuk op de grond en vormen hele kleine belletjes die omhoog schieten. In die belletjes zitten minuscule druppeltjes met geurmoleculen die door de lucht verspreid worden. Zo komen ze uiteindelijk in je neus terecht.
Het geurige werk van bacteriën
Naast die olieachtige stoffen speelt een soort bacterie in de bodem ook een belangrijke rol. Deze bacteriën, vaak actinomyceten genoemd, maken een stof aan die geosmine heet. Geosmine heeft een herkenbare aarde-achtige geur. Denk aan het ruiken aan een vers omgespitte tuin of een bosgrond na een regenbui.
Als de regen de droge bodem raakt, worden sporen van deze bacteriën en de geosmine losgemaakt en via de lucht verspreid. Je neus is daar opvallend gevoelig voor, zelfs in heel lage concentraties. Daarom ruik je die typische aardsheid zo sterk.
Waarom regen in de stad anders ruikt dan op het platteland
De geur van regen is niet overal hetzelfde. In een bos ruikt het vaak natuurlijker en groener, terwijl het in de stad meer kan lijken op natte stenen, asfalt of zelfs een beetje muf. Dat komt doordat de ondergrond anders is en omdat er in steden meer uitlaatgassen, stof en andere stoffen in de lucht zweven.
Op het platteland komt de geosmine uit de bodem sterker naar voren, samen met de geur van nat gras, bladeren en bomen. In de stad mengt de petrichor zich met geuren van verkeer, gebouwen en soms zelfs vuilnis. Toch herkennen we al die varianten instinctief als ‘regengeur’.
Waarom zoveel mensen regengeur prettig vinden
Wetenschappers vermoeden dat onze voorliefde voor de geur van regen deels evolutionair is. In droge gebieden kon regen het verschil maken tussen leven en dood. Een neus die regen van veraf kon herkennen, gaf misschien een voordeel. Daarnaast associëren we regen vaak met afkoeling, schoonspoelen en vernieuwing. Daardoor voelt die geur vertrouwd en rustgevend.
De volgende keer dat je de deur opendoet na een bui en die heerlijke geur opsnuift, weet je dus wat je ruikt: een mengsel van plantenolie, bacteriewerk en opspringende waterbelletjes uit de bodem, netjes verpakt in één woord: petrichor.
