De boosdoener: natriumlaurylsulfaat (SLS)
Iedereen die wel eens na het tandenpoetsen een slok water heeft genomen, kent het gevoel: dat frisse, neutrale water smaakt ineens bitter, zuur of gewoon heel erg raar. Dit alledaagse fenomeen is te danken aan een specifiek ingrediënt dat in bijna elke tandpasta zit: natriumlaurylsulfaat, beter bekend als SLS.
SLS is een surfactant, oftewel een oppervlakte-actieve stof. Het heeft als hoofddoel om de tandpasta te laten schuimen, waardoor het vuil en vet makkelijker van je tanden wordt verwijderd. Hoewel het een uitstekende reiniger is, heeft het ook een verrassend sterk effect op de chemische samenstelling van je mond en met name op je smaakpapillen.
Het effect van SLS op de smaak
SLS is berucht om twee belangrijke effecten die het veroorzaakt in de mond. Ten eerste onderdrukt deze stof de receptoren op je tong die verantwoordelijk zijn voor het waarnemen van zoete smaken. Je zoete smaak wordt tijdelijk uitgeschakeld, waardoor je mond de subtiele zoetheid van water (wat technisch gezien een neutraal medium is) niet meer kan waarnemen als 'normaal'.
Het tweede, en misschien wel het meest onaangename, effect is dat SLS de lipiden in je mond beïnvloedt. Hierdoor worden de receptoren die gevoelig zijn voor bittere en zure smaken juist geactiveerd of versterkt. Wat er gebeurt wanneer je water drinkt, is dat je alleen de versterkte bittere of zure signalen ontvangt, zonder de zoete smaak die normaal gesproken de balans herstelt. Het neutrale water smaakt daardoor tijdelijk alsof er iets mis mee is.
De rol van receptoren op de tong
Je smaakpapillen zijn wonderlijke biologische sensoren. Ze zijn bedekt met eiwitten die reageren op de chemische stoffen in het voedsel of de vloeistoffen die je consumeert. Normaal gesproken werken zoete, zoute, zure en bittere receptoren harmonieus samen om de complexe smaken te creëren die wij ervaren. Tandpasta, en met name SLS, verstoort dit delicate evenwicht op moleculair niveau.
De menthol-factor
Naast SLS dragen ook de sterke smaken in tandpasta, zoals munt en menthol, bij aan de vreemde smaakbeleving. Menthol activeert namelijk de koude receptoren in de mond (TRPM8 receptoren). Dit geeft dat typische frisse, tintelende gevoel, maar het heeft ook invloed op hoe de hersenen andere signalen interpreteren. Het 'koude' signaal van de menthol overheerst en combineert met de chemische verstoring van het SLS, waardoor de mond een staat van tijdelijke smaakverwarring bereikt wanneer deze in contact komt met water.
Het is belangrijk om te beseffen dat deze effecten tijdelijk zijn. Zodra je de mond hebt gespoeld en de SLS-resten zijn verdwenen, herstellen je receptoren zich binnen enkele minuten. Je smaakvermogen keert dan weer volledig terug naar normaal, klaar voor je volgende maaltijd of drankje.
Wat kun je eraan doen?
Hoewel het fenomeen onschadelijk is, vinden sommige mensen de nasmaak zeer vervelend. Wil je deze vreemde smaak voorkomen? Je kunt overstappen op een tandpasta zonder SLS. Steeds meer merken bieden deze optie. Het nadeel is wel dat deze tandpasta's meestal minder schuimen, maar de reinigende werking blijft gelijk. Als je toch je favoriete, schuimende tandpasta wilt blijven gebruiken, kun je proberen om eerst de mond te spoelen met lauw water in plaats van koud water, of wacht gewoon een paar minuten voordat je iets drinkt na het poetsen.
